ЕҰУ-ДЕ ӨТКЕН ЭНДАУМЕНТ ФОРУМЫ
ерекше ауқымымен елді елең еткізді
Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінде IV Халықаралық эндаумент форумы өткізілді. Кездесу барысында мамандар эндаумент қорын басқарудағы инновацияларды цифрландыру және технологиялық мәселелерді талқылады. Форумда сөз сөйлеген Ғылым және жоғары білім министрі Саясат Нұрбек Қазақстанда жұмыс істейтін эндаумент-қорлардың жалпы капитализациясы үш миллиард теңгені құрайтынын хабарлады.
– Жоғары білім беру жүйесінде қаражатты жинақтаудың тиімді құралы білім беру қорлары болып табылады. Кезінде «Білім туралы» заңда мұндай қорларды білім беру ұйымдары құра алады деп белгілеген едік, бірақ құралдар, артықшылықтар, қаражатты жинақтау механизмі, тараптардың міндеттемелері және т.б. ол жерде жазылмаған», — деді министр. Енді осы құқықтық мәселелерді шешетін тиісті заң жобасы әзірленгенін айтты.
Эндаумент қорының басқа қорлардан айырмашылығы неде екендігіне ЕҰУ Басқарма мүшесі – стратегиялық даму және интернационалдандыру жөніндегі проректор Думан Айтмағамбетов арнайы тоқталып, бұл бизнес-қауымдастықпен өзара әрекеттесу үшін ойластырылған арнайы жоба екендігіне екпін түсірді. Себебі көптеген адамдар эндаумент қорын қайырымдылықпен шатастырады, бірақ оның түбегейлі айырмашылықтары бар. Қайырымдылықта ақша беріп, кейіннен оны ұмытып кетесің. Ал эндаумент қорында инвестор сізге белгілі бір мақсат үшін ақша береді және бұл қаражат жұмсалмауы керек. Мысалы, сіз жүз миллион теңге алып, оны белгілі бір мақсатқа пайдалана алатын сыйақы алып, шотқа немесе депозитке қалдырдыңыз»,-деп түсіндірді проректор.-Бұл ретте инвестор өз қаражатының пайдаланылуын және пайыздың қандай мақсатқа жұмсалғанын бақылауға құқылы. Егер оның салымы орынсыз жұмсалса, ол ақшаны қайтарып ала алады.
Бірақ, Думан Айтмағамбетов атап өткендей, ЕҰУ эндаумент қорынан инвестицияны қайтару прецеденті әлі болған жоқ.
– Біз жас қормыз,-деді бұдан әрі Думан Рамазанұлы,- бізде 70 мыңнан астам түлек бар, олардың жүзден астамы эндаумент қорына инвесторлар, бұл жұмыс дамып келеді», — деді проректор
Қонақ спикер ретінде АҚШ-тың Миннесота университетінің даму жөніндегі бас директоры Сьюзан Холтер сөз сөйледі. Ол университетте 25 жыл жұмыс істейді және эндаумент қорларын стратегиялық басқаруға маманданған.
– Бізде қаражат жинайтын 17 басқарма бар, мен солардың бірін басқарамын,-деді ол,- университетіміздің жанындағы бизнес мектебімізде 17 мың түлек бар және олар инвестицияның маңызды көзі болып табылады. Бізде мыңға жуық қызметкер және эндаумент қорының жұмысына да атсалысатын ұстаздар да бар. Университеттің эндаумент қорына жылына 10 миллионнан 12 миллион долларға дейін жиналады, — деді шешен. — Ерекше жағдайлар бар: біз қаражат жинаймыз, мысалы, жаңа ғимарат салуға. Ал біз инвесторларға мұның не үшін қажет екенін түсіндіреміз, құрылыс, оның артықшылықтары қандай. Немесе ақша жібереміз, стипендиямен қамтамасыз ету студенттердің сапалы білім алуы үшін қажет», — деді спикер.
Сарапшы Артур Магдальянов эндаумент қорларын жақсырақ басқару үшін жасанды интеллект келешегін баяндады. Нейрожелілер эндаумент қорларындағы сарапшылардың жұмысын азайтады және жеңілдетеді. Бұл инвестиция тарту бойынша жұмыстарды жетілдіреді. Сонымен қатар, нейрожелілер Интернеттен, университет веб-сайттарынан алынған деректерді талдайды және мүмкін нарықтық үрдістерді болжайды. Мысалы, қандай стратегиялық шешімдер қабылдау керек, белгілі бір депозиттер тәуекелге ұшырамауы үшін», — деді сарапшы.
Жалпы алғанда, ҚР Ғылым және жоғары білім министрлігінің мәліметі бойынша жалпы капиталдандыру эндаумент қорларын 2029 жылға қарай 50 млрд теңгеге дейін ұлғайту жоспарлануда. ЕҰУ-де өткен халықаралық ауқымды жиында эндаумент қорлары туралы көптеген мәселелер талқыланды. Бұл жұмыстарды ұйымдастыруда Басқарма мүшесі – стратегиялық даму және интернационалдандыру жөніндегі проректор Думан Рамазанұлы Айтмағамбетов университеттегі тиісті құрылымдарды жұмылдыруда біліктілік пен шеберлік танытқанын атап көрсеткен жөн. Өйткені іс-шара өткен ғимаратты заманауи түрде безендіруден бастап, оның қызықты, мазмұнды өткізілуіне ерекше мән беріліпті.
М. ТӘУКЕБАЙ.
Астана қаласы
