Түркістан облысына жұмыс сапарымен келген Премьер-министрдің орынбасары Серік Жұманғарин Ордабасы ауданы Бадам ауылдық округіндегі “Бөрте милка” сүт-тауарлы фермасында және “JNRAY GROUP” тігін фабрикасында болды.
Вице-премьер аталған кәсіпорындардың жұмысын оң бағалап, мемлекет тарапынан көрсетілген көмектердің тиімді және мақсатты жүзеге асырылып жатқанына алғысын білдірді. Сондай-ақ бірнеше адамды жұмыспен қамтып және отандық өнім өндіріп отырған кәсіпорындардың ауданның әлеуметтік-экономикалық дамуына қосып жатқан үлесінің зор екенін ерекше атап өтті. Одан бөлек өндірістік қуаттылық арттыру бағытында жұмысты жандандыру мәселесі сөз болды.
Сондай-ақ Серік Мақашұлы кәсіпкерлермен тілдесіп, олардың мемлекеттік қолдауға байланысты ұсыныс-тілектерін тыңдады.
ҚАЗАҚСТАНДЫҚ ҚҰЛПЫНАЙ ЭКСПОРТЫН БАСТАУДЫ ЖОСПАРЛАП ОТЫР
Вице-премьер Серік Жұманғарин Түркістан облысы Сарыағаш ауданындағы жылыжай шаруашылықтары иелерімен және жұмысшыларымен өзекті мәселелерді талқылады.
Қазақстандағы барлық жылыжайлардың 70%-дан астамы облыс аумағында орналасқан. Мамыр айының басында жылыжайда құлпынай өсірушілер ел нарығына енген импорттық және арзан тәтті жидектердің көптігі туралы мәселе көтерген болатын. Арзан импорт оларды шығынға ұшырауына ықпал етті. Тегісшіл ауылдық округінде Серік Жұманғарин фермерлердің мәселелерін тыңдау үшін жергілікті жылыжай иелерімен кездесті.
«Абдураман» шаруа қожалығының басшысы Аширафи Шымбергенов жалпы ауданы 33 га ашық және жабық жерде құлпынай өсіру жобасына 300 млн. теңге инвестиция салған. Оңтүстік Корея технологиясы бойынша салынған жылыжайдың көлемі 5,5 га. Технологияның ерекшелігі – күн сәулесін пайдаланады және арнайы жамылғымен жылытылған, соның арқасында жылыжай дақылдарын салу және өндіру қарапайым өнеркәсіптік жылыжайларға қарағанда 3 есе арзан. Жылуды аса көп қажет етпейді. Қыс мезгілінде шығынның 70%-на дейін жылуға жұмсайтын шаруашылықтар үшін бұл өте маңызды технология.
А.Шымбергеновтің айтуынша, Қытай мен Кореяда бұл технология барлық жерде қолданылып, қызанақ, қияр және басқа да жылыжай дақылдарын өндіру құнын арзандатуда. Оны төмен температурада да қолдануға болады. Болашақта шаруа қожалығының басшысы қазақстандық құлпынай экспортын бастауды жоспарлап отыр.
Вице-премьермен кездесуде шаруа қожалығының басшысы өндірісті кеңейту үшін инвестициялық субсидия ала алмайтынын айтып, мәселе көтерді. Оны басқа жылыжайлар да қолдап, мемлекеттік қолдаудың бұл түрі олар үшін қолжетімді емес екенін атап өтті. Жылыжай шаруашылықтары қауымдастығының төрағасы Данияр Қалтаев қазіргі жылыжайлар ауа райының қолайсыздығына төзімді екенін атап өтті.
«Жылыжай өсірушілер жаңа технологияларды, стандарттарды енгізіп, өндірісті кеңейтуде. Біз қазір елімізде жылыжай шаруашылығын дамыту тұжырымдамасын бірлесіп дайындап жатырмыз. Бірақ жылдан жылға қайталанатын мәселе бар. Ол – өткізу нарығы. Өнім жинай бастағанда, баға төмендейді. Жақында біз маусымда Қазақстанның қиярға деген барлық қажеттілігін өтуге дайын боламыз. Көршілес елдерден жылыжай көкөністері мен жидектер азайса, өзіміз өсірген өнімді толық көлемде сату үшін бізге тек 2-3 ай уақыт қажет», — деді Данияр Қалтаев.
Серік Жұманғарин ұсыныстарды тыңдап, мәселелерді мүдделі мемлекеттік органдармен бірге қарауға және шешім қабылдауға уәде берді.
ӨТІНІМ БЕРІП, ЖЕҢІЛДІКТЕРДІ ПАЙДАЛАНУҒА БОЛАДЫ
Түркістан облысына жұмыс сапары кезінде вице-премьер Серік Жұманғарин Қазығұрт ауданының бидай өндірушілерімен және Мақтаарал ауданының мақта өсірушілерімен кездесті.
Бүгінде Түркістан облысында 469,3 мың гектар жерге көкөністер мен егін егілді. Оның 100 мың гектардан астамы – Қазығұрт ауданында. Мұнда бидай, арпа, жүгері, бұршақ дақылдары, майлы дақылдар, сондай-ақ көкөністер өсіріледі. 2 мың гектарға жуық аумаққа бау-бақ өсірілді. Жайылымға 133 мың га бөлінген. Агроқұрылымдардың басым көпшілігі – шаруа қожалықтары (3375). Бұдан бөлек, 105 серіктестік пен 127 кооператив бар. Мал шаруашылығы, әсіресе қой шаруашылығы өте дамыған, 400 мыңға жуық бас бар.
«Қазығұрт-Агро» ЖШС-нің директоры Ержан Көбеев вице-премьермен кездесуде субсидиялауға жататын тыңайтқыштарды енгізу нормасын және фермерлер үшін арзандатылған дизель отынын тұтыну нормативін ұлғайту мәселесін көтерді.
«Егер біз мөлшерін көбейтсек, біз жерді екі рет өңдеп, топырақты жақсарта аламыз», — деді ол.
Серік Жұманғарин өндіруші зауыттарда қажетті қорды қалыптастыру үшін фермерлер тыңайтқыштарға уақтылы өтініш беруі қажет екенін айтты.
«Биыл республика бойынша тыңайтқыштарды субсидиялауға 35 млрд. теңге бөлінді, біз бұл мақсатқа шамамен 1,5 млн. тонна бөлуді жоспарлап отырмыз. Алдағы жылдардағы жоспарлар көлемін 3,2 млн. тоннаға дейін ұлғайту көзделген. Тыңайтқыш алуға мүмкіндігіңіз бар, өтінім беру керек», — деп атап өтті ол.
Шаруа Спандияр Байғұлов шетелдік ауыл шаруашылығы техникасына субсидияның алынып тасталғаны туралы сұрады.
«Мен шетелдік комбайнды 140 млн. теңгеге несиеге алғым келді. Бірақ маған бұрынғыдай 6%-бен емес, тек 15%-бен ғана берілетінін, енді субсидия жоқ екенін айтты. Солай ма?» — деп сұрады ол.
Ауыл шаруашылығы вице-министрі Азат Сұлтанов Қазақстанда аналогтары өндірілетін шетелдік техниканы сатып алуға енді субсидиялар берілмейтінін айтты. Отандық техниканы сатып алуға берілетін субсидиялар 30%-ды құрайды. Бұл ретте елімізде өндірісі жолға қойылмаған шетелдік ауыл шаруашылығы техникасын 25%-бен субсидиялау жалғасады. Десе де комбайндар Қазақстанда жеткілікті көлемде шығарылады.
Мақтаарал ауданында Серік Жұманғарин мақта егу бойынша көктемгі дала жұмыстарының барысымен танысты. Мұнда «Хамро Ата» өндірістік кооперативі Қытай инвесторымен бірлесіп, «Peng Seng» тамшылатып суару технологиясы бойынша 310 гектарға мақта отырғызды. Жобаның ерекшелігі – қарапайым әдіспен егілген мақта алқаптарымен салыстырғанда, ағынды сулардың көлемін 50% үнемдеуге болады. Бұл өнімділікті гектарына 60-70 центнерге арттырады.
Мұнда вице-премьерге мақта өсіру және қайта өңдеу бойынша жобалар туралы ақпарат ұсынылды, оларды іске асыру биыл басталды. Бұлар – құны 10 млрд. теңге болатын «Cotton мақта», «Tulpar Textile» – 15 млрд. теңге, (жіптер өндірісі), «TST Jetisay Textile» (жіптер өндірісі, мақта өңдеу, маталар мен тоқыма өндірісі) кластерлері. Сонымен бірге өзбек серіктестерімен бірлескен, құны $50 млн. болатын «Global Textile Turkestan» экспортқа бағдарланған кластері де жүзеге асады.
Вице-премьермен кездесуде мақта өсірушілер аймақтың ерекшеліктерін ескере отырып, көктемгі дала жұмыстарына жеңілдетілген дизель отынын беру нормативтерін қайта есептеу мүмкіндігі туралы мәселені көтерді. Бұдан бөлек, субсидия төлемдерін кешіктіру мәселесі де айтылды.
«Біз биылғы егіс науқанына арзандатылған бағамен 376 мың тонна дизель отынын бөлдік. Алдымен 340 мың тонна, ал қажеттіліктер нақтыланғаннан кейін тағы 36 мың тоннаға ұлғайттық. Қазір көктемгі дала жұмыстарына фермерлер үшін жылдық 5% өсіммен 580 млрд. теңге бөлеміз. Өтінім беріп, жеңілдіктерді пайдалануға болады», — деді Серік Жұманғарин мақта өсірушілерге.
Сондай-ақ сапар аясында вице-премьер жүгеріні қайта өңдеу зауытының, «ЭКО-культура» жылыжай кешенінің, банан өсіретін жылыжайдың құрылыс барысымен және «Бөрте-милка» сүт-тауар фермасының дамуымен танысты.
ВИЦЕ-ПРЕМЬЕР ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ЕҢ ІРІ БОРДАҚЫЛАУ АЛАҢЫН САЛУ ОРНЫНА БАРДЫ
Түркістан облысына жұмыс сапары барысында вице-премьер Серік Жұманғарин 50 мың бас ірі қара малға арналған Қазақстандағы ең ірі бордақылау алаңын салу орнына барды.
Жобаны Арыс қаласында «Turkestan Agro.kz» компаниясы жүзеге асырып жатыр. Биыл жүзеге асатын бірінші кезеңінде 5 мың бас, 2025-2026 жылдары тағы 10 мың бас, 2026-2027 жылдары 25 мың бас сатып алынады. Құрылыстың, бордақылаудың және мал жаюдың барлық жүйесі мал шаруашылығын жүргізудің аустралияда қолданылатын торда өсіру тәсілімен жүзеге асырылады.
Мұнда Арыс қаласында «Turkestan Agro.kz» 4 710 гектар алқапта жаңбырлатып суару технологиясын қолдана отырып, мал азығы дақылдарын өсіруді жоспарлап отыр. Бұл мал бордақылау алаңын қажетті азық көлемімен қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.
Компания басшысы Сырым Ертаев қазіргі уақытта ауыл шаруашылығы мен қаржы институттары тарапынан АӨК саласындағы инвестициялық жобаларға бөлінетін жеңілдіктер мен қаржыландырудың тоқтап тұрғанына байланысты құрылыс жобасын іске асыру барысы баяулағанын айтты. Сондай-ақ «Көксарай» су реттегішінен суды пайдалануға рұқсат алудың да проблемалары бар.
Серік Жұманғарин Ауыл шаруашылығы министрлігіне қысқа мерзімде инвестициялық жобалар бойынша кеңес өткізіп, қаржыландыру мәселесін шешуді тапсырды. Сонымен қатар ол Су ресурстары және ирригация министрлігімен егіндік суды пайдалану мәселесін пысықтауды міндеттеді.
ЖАҢБЫРЛАТҚЫШ МАШИНАЛАР ӨНДІРІСІН ІСКЕ ҚОСТЫ
Тамшылатып суару және элиталық сорттардың тұқымын себу негізінде мақта-тоқыма кластерін құру мақта өсіруге арналған аумақты қысқартуға және қазіргі заманғы стандарттардағы тоқыма өндірісі үшін жоғары сапалы шикізат жинауды бірнеше есе арттыруға мүмкіндік береді. Өз кезегінде, жаңбырлатқыш машиналар өндірісі экстенсивті егіншілікпен аумақты азайтуға және ылғал сүйгіш дақылдардың өнімділігін арттыруға көмектеседі.
20 мамырда Түркістан облысына жұмыс сапары кезінде вице-премьер Серік Жұманғарин Сауран ауданының Шаға ауылдық округіндегі өнеркәсіптік парк аймағына барды. Мұнда қазақстандық «BNK Group» БНК компаниясы америкалық «Nelson Irrigation» компаниясымен бірлесіп, 2023 жылы «BNK IRRIGATION» сауда белгісімен айналмалы және фронтальды әрекет ететін жаңбырлатқыш машиналар өндірісін іске қосты. Өндірістік техника 3 мың м2 метр аумаққа орналастырылды. Бұл Қазақстанда су үнемдеу технологияларын кеңінен қолдану үшін су шашыратқыш машиналардың толық циклін өндіруді жолға қоюға мүмкіндік беретін ірі және көп миллиардтық инвестициялық жоба.
Алайда, бүгінгі таңда компания ҚР резиденті ретінде күшті салық жүктемесіне тап болып отыр. Кәсіпорын директоры Ниязали Бейсенбаевтың айтуынша, нарықта ұсынылған шетелдік компаниялардың бұл тұрғыда бірқатар артықшылықтары бар. Мысалы, ҚР резиденті емес компаниямен жасалатын келісімшарттардың көпшілігі ҚҚС және басқа да мемлекеттік баж салықтарынан босатылды.
«Қазақстанға өз өндірісіндегі жаңбырлатқыш машиналар қажет екені сөзсіз. Біз отандық өндірушіге басқа өңірлерде су үнемдеу технологияларын енгізу үшін техника сатып алу бөлігінде қолдау көрсетеміз. ҚҚС төлеуге келетін болсақ, ауыл шаруашылығы министрлігіне Астанаға оралғаннан кейін бұл мәселені тезірек шешу үшін барлық мүдделі мемлекеттік органдармен кеңес өткізуді тапсырамын», — деп жауап берді кәсіпорын директорына Серік Жұманғарин.
Екінші ірі өнеркәсіп нысаны – «Lihua Spinning Technology Co., Ltd» ЖШС тартылған «Түркістан» ӘКК мен «Алтын дала мақта» ЖШС бірлескен жобасы, кеңесші ретінде қытайлық мақта-тоқыма кластері. Жоғары сапалы шикізатты өсіруден бастап, жұқа матадан жасалған киімдер мен жоғары сапалы үй тоқыма бұйымдарын өңдеу мен өндіруге дейін өндірістің толық циклін құруды қамтамасыз етеді. Кәсіпорын облыста алғаш рет тамшылатып суару жүйелерін орнатып, 1 мың гектардан астам аумаққа мақтаның элиталық сорттарының тұқымын септі. Мұнда жергілікті тұрғындар арасынан 50-ден астам адам жұмыс істеп жатыр. Кезең-кезеңмен пластикалық құбырлар, тамшылатып суару жүйелері, мақта өңдеу бойынша екі зауыт, иіру, тоқу фабрикалары және кластердің басқа да жоспарланған объектілерін өндіретін зауытты пайдалануға бере отырып, кәсіпорын 4 мыңнан астам жұмыс орнын құрып, ал қазақстандықтарды – жоғары сапалы маталармен және тоқыма өнімдерімен қамтамасыз етеді.
Сол күні Серік Жұманғарин жылдық 2,5% жеңілдікпен несие алған «БНК АГРО KZ» ЖШС-нің сүт-тауар фермасы құрылысының барысымен, Aqniet жиһаз фабрикасының қызметімен және қызанақ зауытының құрылыс жобасымен танысты.
ЖЫЛ БАСЫНАН БЕРІ 362,5 МЛРД. ТЕҢГЕНІҢ ӨНІМІ ӨНДІРІЛДІ
Түркістан облысында жыл басынан бері өнеркәсіп саласында 362,5 млрд. теңгеге өнім өндіріліп, өткен жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда 106,2% өсім көрсетті. Оның ішінде: өңдеу өнеркәсібінде 164 млрд. теңге, тау-кен өндіру және карьерлерді қазу бойынша 163 млрд. теңге, электр энергиясымен, газбен, бумен, ыстық сумен және ауаны кондициялаумен жабдықтауда 33 млрд. теңге, сумен жабдықтау, қалдықтарды жинау, өңдеу және жою, ластануды жою бойынша қызметі 3 млрд. теңгені құрады.
Биыл өңдеу өнеркәсібі саласында жалпы құны 18,5 млрд. теңгеге 12 инвестициялық жобаны жүзеге асыру жоспарланған. Нәтижесінде өңір тұрғындары үшін жаңадан 435 жұмыс орны ашылады деп күтілуде. Атап айтқанда:
Жеңіл өнеркәсіп – 2 жоба, 2,5 млрд. тг;
Құрылыс саласы – 3 жоба, 3,5 млрд. тг;
Тамақ өнімдері – 2 жоба, 2,7 млрд. тг;
Жиһаз өнеркәсібі – 3 жоба, 4,6 млрд. тг;
Пластмасса өнімдері – 1 жоба, 2,1 млрд. тг;
Қағаз өнімдері – 1 жоба, 2,5 млрд. тг.
Жалпы Түркістан облысында былтыр 30,2 млрд. теңгеге 20 инвестициялық жоба іске қосылып, 594 жаңа жұмыс орны ашылған. Олардың басым көпшілігі құрылыс саласы мен тамақ өнеркәсібіне қатысты. Аталған жобалардың барлығы демографиялық өсімі жоғары облыс халқын жұмыспен қамтып, тұрмыс сапасының артуына септігін тигізуде.
СУДЫ ҮНЕМДЕУ АРҚЫЛЫ ДА МОЛ ӨНІМ АЛУҒА БОЛАДЫ
Ордабасы ауданының әкімі Азат Оралбаев Қажымұқан ауылдық округінде болып, “Жан-2004” ЖШС-нің жұмысымен танысты.
Аталған серіктестік Мемлекет басшысының тапсырмасына орай 450 га алқапқа жаңбырлатып суғару әдісін енгізе отырып, мал азығын дайындауда. Атап айтар болсақ, 100 га жоңышқа, 350 га бидай еккен. Жобаның құны 250 млн. теңгені құрап, 10 адам жұмыспен қамтылған. Шаруа қожалық су үнемдеу арқылы гектарынан 720 центнерден өнім алуды жоспарлап отыр. Одан бөлек серіктестік маусым айында қосымша 70 га жерге жаңбырлатып суғару технологиясын ендірмек. Жоба құны 45 млн. теңгені құрап, су үнемдеу құрылғыларын “BNK Irrigation” ЖШС алдырған.
Аудан басшысы аталған шаруа қожалықтың жұмысына оң бағасын беріп, су үнемдеу арқылы да мол өнім алуға болатындығын айтты.
- Мемлекет басшысы өткен жылғы 1 қыркүйектегі Жолдауында су ресурсына, оны үнемдеу қажет екеніне ерекше тоқталған. 2030 жылдарға қарай еліміздегі су тапшылығы 12-15 миллиард текше метрге жетуі мүмкін екенін айтқан. «Судың да сұрауы бар» демекші, бірте-бірте оны үнемдеп пайдалануға көшуіміз керек. Мәселені түсініп ауданымыздың шаруалары су үнемдеу шараларын қолға ала бастағаны қуантады, — деді аудан әкімі.
Бүгінгі таңда ауданда 31 шаруа қожалығы 474 га жерге тамшылатып суғару жүйесін енгізген. Осы жылға 1300 гектарға жоспарланса, оның ішінде 300 га жаңбырлатып, 1000 га тамшылатып суғару жүйесін енгізу жоспары тұр.
КӨКСУЛЫҚ КӘСІПКЕР БІРНЕШЕ ЦЕХТЫ ІСКЕ ҚОСПАҚШЫ
Шардара ауданының әкімі Арман Қарсыбаевтың «әр ауыл округте шағын кәсіпорын немесе цех ашу қажет» деген тапсырмасына сәйкес, Шардара ауданына қарасты Көксу ауылының тұрғыны жеке кәсіпкер Әлтай Заур «Ауыл Аманаты» жобасымен несиелендіріліп, өз кәсібін дөңгелетуде.
Қазіргі таңға кәсіпкер жем майдалау цехы мен автожуу бекетін іске қосты. Сонымен қатар, қосымша мақта түту цехы, желімдеу және дәмхана нысандарының құрылысын жүргізуде. Бүгінгі күні ол 4 адамды жұмыспен қамтып отыр.
Кәсіпкердің жұмысымен танысуға аудан әкімінің орынбасары Бауыржан Шомпиев арнайы барып, Әлтай Заурдың жұмыс жоспарларын тыңдады. Сондай-ақ, мемлекет тарапынан кәсіпкерлерге деген қолдауларды түсіндіріп, кәсібіне сәттілік тіледі.
